Կոմիտասի մոտ երբեք չի նկատվել հոգեկան խանգարումներ, նույնիսկ մշակույթի և գիտության ութ գործիչների հետ թուրքիայի հարավից վերադառնալուց՝ նա պարզ է՝ շա՜տ ճնշված է եղել, բայց նույնիսկ ամենածանր իրավիճակներում՝ նրան համարում էին՝ հույսի և փրկության աղբյուր:1916թ. գարնանը՝ նրա առողջությունը լավացավ, նույնիսկ նա վերսկսեց իր կոմպոզիրական գործունեությունը: Ցավոք աշնանը նա կրկին ընկավ դեպրեսիայի մեջ, և նրան տարան կոնստանդուպոլսի թուրքական զինվորական հոսպիտալ իսկ 1919 թ.-ին` Փարիզի Վիլ-Էվրարի հոգեբուժարան: Այս ամենից հետո, 1922 թ. օգոստոսին Կոմիտասին տեղափոխեցին Վիլ-Ժուիֆ հոգեբուժարան: Այս հոգեբուժարանում՝ 1935 թ.-ին կոմպոզիտորը մահացավ:Ըստ Ֆրանսիայի հոգեբուժարանների կարգի պետք է հիվանդի ծննունդից աանցնի 150 տարի, որպեսզի կարողանան բացել հիվանդի թղտածրարը: Վազգեն Ա. կաթողիկոսի միջամտությամբ նրանք կարողացել են շուտ բաց անել թղտածրարը:Կոմիտասը երբեկ էլ չի տառապել մտագարությամբ: Նույնիսկ, երբ նա հոգեբուժարանում է եղել նա չի կարողացիել օգտվել օրացույցներից և ժամերից, բայց այնուամենայնիվ նա ճշգրիտ կարողացել է իր պասը պահել և այլն: Իրոք չեմ հասկանում, թե ինչու են այդպես վարվել, միթե այդ ժամանակաշրջանում թուրքերն են պատվիրել, որ հայ տաղանդի հետ այտպես վարվեն, չնայած թուրքերից ամենինչ սպասելի է, չեմ էլ զարմանա, եթե մի օր ասեն, որ այդպես է եղել:
Իսկ գտե՞ք, թե ինչու է մահացել նա:
Նա մահացել է, որովհետև հոգեբուժարանում հիվանդներին տալիս են հատուկ ոտնամաններ, իսկ այդ ոտնամանը, որը հագել է Կոմիտսը եղել է՝ վիրուսոտ: Եվ այդպես Կոմիտասը վարագվել է որսկրաբորբով, իսկ այդ ժամանակ չի եղել հակաբորբոքային դեղեր և Կոմիտասին փրկելն անհնար էր:
Կոմիտասը չեմ հասկանում, ինչպես է անգամ մի տարի դիմացել այդ հիմար բժիշկների ձեռքը: Նա նույնիսկ այդ կոտորածները տեսնելուց հետո ընկնում է թուրք բժշկի ձեռքը:
Մենք դեռ նրան հիշում ենք, հիշելու ենք, սիրում ենք և սիրելու ենք...
Ավելի մանրամասները կարդացեք՝ այստեղ
No comments:
Post a Comment